Русская Википедия:Никольский, Александр Сергеевич (генерал)
Шаблон:Однофамильцы Шаблон:Военный деятель Александр Сергеевич Никольский (по некоторым источникам настоящая фамилия Борис Александрович Грюнберг, 2 июня 1915 – 16 апреля 1992) – румынский коммунист и советский разведчик, руководитель румынской спецслужбы Секуритате до начала 1960-х годов.
Молодость
Родился в семье мельника в Тирасполе[1]. В 1932 году вступил в местное отделение молодежного крыла Коммунистической партии Румынии[2].
В 1933 был арестован румынской секретной полицией Сигуранца[3]. Был введен в члены внутреннего Политбюро компартии. В декабре 1940 года после занятия Бессарабии советскими войсками стал советским гражданином и был принят на службу в НКВД, проходил специальную подготовку в Черновцах[4]. Под именем Василия Стефанеску перешел нелегальным образом в Румынию, передавал сведения о румынских войсках накануне начала операции Барбаросса. Был арестован и приговорен к пожизненной каторге. Содержался в тюрьме Плоешти вместе с другими советскими разведчиками Владимиром Грибици и Афанасием Шишманом[3].
Государственная служба
Освобожден Красной Армией 28 августа 1944 года по всеобщей амнистии.[5] Никольский стал инспектором румынских спецслужб и быстро продвигался по карьерной и партийной лестнице. В мае 1945 года участвовал в операции по передаче Йона Антонеску и его ближайшего окружения из Лубянской тюрьмы обратно в Румынию для судебного процесса.[6] Позднее принял участие в переформировании румынских спецслужб и создании Секуритате на основе мобильных бригад. Был назначен заместителем первого директора Секуритате Георге Пинтилие. Лично участвовал в высылке короля Михая I и в убийстве бывшего главы компартии Штефана Фориша. Выступал организатором массовых репрессий против некоммунистических политиков, государственных и общественных деятелей.
Никольский осуществлял негласную координацию действий сталинских спецслужб и Георгия Георгиу-Дежа, проводил московскую линию в ходе внутрипартийных конфликтов. В 1953 году Никольский стал Генеральным секретарем МВД Румынии. По ряду источников, осуществлял прослушивание разговоров Георгиу-Дежа скрытой аппаратурой.
Отставка
В 1961 году в ходе охлаждения советско-румынских отношений Никольский был отправлен в отставку в звании генерал-лейтенанта.
Умер в Бухаресте в 1992 году в тот же самый день, когда Генеральный прокурор начал следствие по его делу на основании заявлений от семей жертв Секуритате.
Примечания
Литература
- The Security Police (Securitate) between 1948 and 1989 at The Memorial of the Victims of Communism and of the Resistance
- Шаблон:Ro icon Gabriela Adameșteanu, "Crimele neglijate ale comunismului. O sintagmă neinspirată" ("The Neglected Crimes of Communism. An Ill-Inspired Syntagm") Шаблон:Архивировано, in Observator Cultural
- Dumitru Bacu, The Anti-Humans. Student Re-Education in Romanian Prisons, Soldiers of the Cross, Englewood, Colorado, 1971 (translation of Pitești, Centru de Reeducare Studențească, Madrid, 1963)
- Valeriu Bălteanu, "1948–1958: Control, supraveghere, verificare, dominație. Agenții NKVD și consilierii sovietici din MAI și Securitate" (1948–1958: Control, Supervision, Verification, Domination. NKVD Agents and Soviet Advisers in the Ministry of Internal Affairs and the Securitate"), in Dosarele Istoriei, 3/1996
- Lavinia Betea, "Testamentul lui Foriș" ("Foriș' Last Will"), in Magazin Istoric, April 1997
- Шаблон:Ro icon Gabriel Catalan, Mircea Stănescu, "Scurtă istorie a Securității" ("Short history of the Securitate"), in Sfera Politicii, Nr. 109 (2004), p. 38–53
- Шаблон:Ro icon Ruxandra Cesereanu, "«Limba» Securității" ("The Securitate's «Language»"), at Memoria.ro Шаблон:Wayback (review of Marius Oprea, Banalitatea răului. Istoria Securității în documente)
- Adrian Cioroianu, Pe umerii lui Marx. O introducere în istoria comunismului românesc ("On the Shoulders of Marx. An Incursion into the History of Romanian Communism"), Editura Curtea Veche, Bucharest, 2005
- Dennis Deletant,
- Ceausescu and the Securitate, M.E. Sharpe, Armonk, New York, 1995
- Communist Terror in Romania, C. Hurst & Co., London, 1999
- Шаблон:Lang ("The Communist Party's Infiltration by Legionaries. Green Souls with Red Berets"), in Dosarele Istoriei, 4/1997
- Victor Frunză, Istoria stalinismului în România ("The History of Stalinism in Romania"), Humanitas, Bucharest, 1990
- Шаблон:Ro icon Sanda Golopenţia, "Introducere la Ultima carte de Anton Golopenția (Anchetatorii)" ("Introduction to Anton Golopenția's Ultima carte (The Inquisitors)"), at Memoria.ro Шаблон:Wayback
- Шаблон:Ro icon Valentin Hossu-Longin, "Procesul Canalului Morții" ("The Trial of the Death Canal"), in Ziua, March 11, 2006
- Aurel Dragoș Munteanu, "Comuniști și verzi - Eșecul alianței dorite de Moscova" ("Communists and Greens - Failure of the Alliance Desired by Moscow") Шаблон:Wayback, in Jurnalul Național, September 20, 2006
- Шаблон:Ro icon Miruna Munteanu, "Sinistrul Nicolschi", in Ziua, June 28, 2003
- Шаблон:Ro icon Ion Mihai Pacepa, "E timpul ca Securitatea să fie repudiată" ("It's Time for the Securitate to be Repudiated"), part IV Шаблон:Wayback, in Jurnalul Național, October 8, 2005
- Adrian Pop,
- "Antanta extremelor politice româneşti. «Pactul» legionari - guvernul Groza" ("The Entente of Romanian Political Extremes. The Legionaries - Groza Government «Pact»"), in Dosarele Istoriei, 4/1997
- Шаблон:Ro icon "1950. Legația S.U.A informează: Dominația U.R.S.S asupra României nu poate fi slăbită" ("1950. The US Legation Informs: The USSR's Domination over Romania Cannot Be Loosened"), in Magazin Istoric
- Шаблон:Ro icon Stelian Tănase, "Dej - omul resentimentului" ("Gheorghiu-Dej, the Man of Grudges"), in Magazin Istoric
- Vladimir Tismăneanu, Stalinism pentru eternitate, Polirom, Iași, 2005 Шаблон:ISBN (translation of Stalinism for All Seasons: A Political History of Romanian Communism, University of California Press, Berkeley, 2003, Шаблон:ISBN)
- Шаблон:Ro icon Alina Tudor, Șerban Pavelescu, "Moscova - închisoarea Liubianka. Mareșalul Antonescu: alte interogatorii" ("Moscow - Lubyanka Prison. Marshal Antonescu: Other Interrogations"), in Magazin Istoric